ČAS PO ČAS, O HANZALA…

عَنْ حَنْظَلَةَ الْأُسَيِّدِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: لَقِيَنِي أَبُو بَكْرٍ فَقَالَ كَيْفَ أَنْتَ يَا حَنْظَلَةُ؟ قُلْتُ: نَافَقَ حَنْظَلَةُ، قَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ مَا تَقُولُ؟ قُلْتُ: نَكُونُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُذَكِّرُنَا بِالنَّارِ وَالْجَنَّةِ حَتَّى كَأَنَّا رَأْيُ عَيْنٍ، فَإِذَا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَافَسْنَا الْأَزْوَاجَ وَالْأَوْلَادَ وَالضَّيْعَاتِ، نَسِينَا كَثِيرًا. قَالَ أَبُو بَكْرٍ: فَوَاللَّهِ إِنَّا لَنَلْقَى مِثْلَ هَذَا، فَانْطَلَقْتُ أَنَا وَأَبُو بَكْرٍ حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قُلْتُ: نَافَقَ حَنْظَلَةُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “وَمَا ذَاكَ؟” قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، نَكُونُ عِنْدَكَ تُذَكِّرُنَا بِالنَّارِ وَالْجَنَّةِ حَتَّى كَأَنَّا رَأْيُ عَيْنٍ، فَإِذَا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِكَ عَافَسْنَا الْأَزْوَاجَ وَالْأَوْلَادَ وَالضَّيْعَاتِ، نَسِينَا كَثِيرًا. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، لَوْ تَدُومُونَ عَلَى مَا تَكُونُونَ عِنْدِي، وَفِي الذِّكْرِ، لَصَافَحَتْكُمُ الْمَلَائِكَةُ عَلَى فُرُشِكُمْ وَفِي طُرُقِكُمْ، وَلَكِنْ يَا حَنْظَلَةُ سَاعَةً وَسَاعَةً” ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.

(رواه مسلم 2750)

Prenosi se od Hanzala el-Usejdija, r.a., da je rekao:
“Sreo me Ebu Bekr i upitao:
‘Kako si, Hanzala?’
Rekao sam: ‘Hanzala je postao licemjer!’
Ebu Bekr upita: ‘SubhanAllah! Šta to govoriš?’
Rekao sam: ‘Kada smo kod Allahovog Poslanika, s.a.w.s., on nas podsjeća na Džennet i Džehennem, i mi to doživljavamo kao da ih gledamo svojim očima. Međutim, kada odemo od Allahovog Poslanika, s.a.w.s., prepuštamo se svojim ženama, djeci i poslovima, pa mnogo toga zaboravimo.’
Ebu Bekr reče: ‘Tako mi Allaha, i mi doživljavamo isto.’

Zatim smo otišli kod Allahovog Poslanika, s.a.w.s., i ja sam mu rekao:

‘O Allahov Poslaniče, Hanzala je postao licemjer!’

Poslanik, s.a.w.s., reče: ‘Zašto to kažeš?’

Rekao sam: ‘O Allahov Poslaniče, kada smo kod tebe, ti nas podsjećaš na Džennet i Džehennem, i mi to doživljavamo kao da ih gledamo svojim očima. Međutim, kada odemo od tebe, prepuštamo se ženama, djeci i poslovima, pa mnogo toga zaboravimo.’

Na to je Allahov Poslanik, s.a.w.s., rekao: ‘Tako mi Onoga u Čijoj je ruci moja duša, kada biste uvijek bili u onom stanju u kojem ste kod mene, meleci bi se sa vama rukovali u vašim posteljama i na vašim putevima. Ali, o Hanzala, čas po čas.’ (Tri puta je to ponovio.)” (Muslim, 2750)

Ovaj hadis je značajan jer nam pruža uvid u ljudsku prirodu i važnost ravnoteže između duhovnog i svakodnevnog života. Neki od klasičnih komentatora hadisa nude dublje razumijevanje ove poruke, tako imam Nevevi u svom komentaru na Sahih Muslim ističe da hadis ukazuje na prirodno stanje ljudskog srca i promjene kroz koje prolazi. Srce vjernika nije uvijek u istom duhovnom stanju, i to je prirodna posljedica života u kojem se susreću duhovne i svjetovne obaveze.

Hanzala je izrazio zabrinutost zbog toga što se njegovo srce udaljava od duhovne koncentracije kada nije u prisustvu Poslanika, s.a.w.s., ali mu je Poslanik pojasnio da to ne znači licemjerstvo, nego je to balans između duhovnosti i svakodnevnog života.

Ibn Hadžer el-Eskalani u svom djelu “Fethul-Bari”, tumači ovaj hadis kao poruku da je nemoguće stalno biti u stanju potpune duhovne svijesti i predanosti. Ljudska priroda zahtijeva da se ljudi povremeno bave i svojim svakodnevnim obavezama, i to nije grijeh niti licemjerstvo. On također navodi da je Poslanik, s.a.w.s., savjetovao umjerenost i smirenost u vjeri, a ne pretjerivanje koje bi moglo dovesti do iscrpljenosti ili odustajanja.

Ibn Kajjim el-Dževzijje u svom djelu “Medaridžus-Salikin” ovaj hadis koristi kao dokaz za ravnotežu između duhovnog života i dunjalučkih obaveza. On ističe da je vjerniku dopušteno da se bavi dunjalukom, pod uvjetom da to ne utiče na njegove vjerske obaveze i svijest o Allahu, s.w.t

Vjernik je dužan da traži ovu ravnotežu i da se ne iscrpljuje stalnim stanjem duhovnog uzdizanja, jer bi to bilo suprotno ljudskoj prirodi.